သဘာ၀ ေဘးအႏၱရာယ္ က်ေရာက္ခဲ့ျပီးတဲ့ေနာက္ က်န္းမာေရး ျပႆနာေတြ ကို ရင္ဆုိင္ဖို႔ အတြက္၊ ျမန္မာ ႏိုင္ငံ က်န္းမာေရး ဌာန နဲ႔ ကုလသမဂၢ ဖြံ႕ျဖိဳးတုိးတက္ေရး ဌာန ေတြ မွာ တမ်ိဳးသားလံုးဆိုင္ရာ စီမံကိန္းေတြ မုန္တုိင္းမက်မီကတည္း က ေရးဆြဲထားျပီးျဖစ္တယ္လို႔ သိရွိရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ကုလသမဂၢ က အကူအညီေပးေရး ကမ္းလွမ္းတဲ့အခါမွာေတာ့၊ စစ္အစိုးရ က ခ်က္ခ်င္း မတံု႕ျပန္ခဲ့ေၾကာင္း ကမၻာ့ သတင္း အသီးသီး မွာ ေဖာ္ျပခဲ့ၾကပါတယ္။ မုန္တိုင္း လြန္ က်န္းမာေရး ျပႆနာေတြ ကို ကိုင္တြယ္ရာမွာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ အေတြ႕အၾကံဳ ကို အေျခခံျပီး၊ ျမန္မာႏုိင္ငံ မွာ ေတြ႕ၾကံဳရမယ့္ အလုပ္ေတြ ကို ျပည္သူ႔က်န္းမာေရး ဆိုင္ရာ အၿငိမ္းစား ႏိုင္ငံတကာ ၀န္ထမ္း အခ်ိဳ႕နဲ႔ ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းခဲ့တာ ကို ဦးတင္ေမာင္သန္း က တင္ျပေပးပါဦးမယ္။
မုန္တိုင္းက ျမန္မာႏိုင္ငံကို ဦးတည္ေနၿပီလို႔ သတင္းေတြ ျဖစ္လာခဲ့တဲ့ ေသာၾကာေန႔မွာ ျမန္မာႏို္င္ငံ မွာရွိတဲ့ ကုလသမဂၢ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး အစီအစဥ္ အပါအ၀င္၊ အစိုးရ မဟုတ္တဲ့ ႏိုင္ငံတကာ လူမႈ ၀န္ထမ္း အဖြဲ႕အစည္း အနည္းဆံုး ၂ ဖြဲ႕ က အေရးေပၚ ျပင္ဆင္မႈ အစည္းအေ၀းေတြ က်င္းပခဲ့ၾက တယ္လို႔ အဆိုပါ အဖြဲ႔ေတြနဲ႔ နီးစပ္တဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေတြ က ေျပာၾကားပါတယ္။ က်န္းမာေရး ၀န္ၾကီးဌာန ရဲ့ ျပင္ဆင္ခ်က္ နဲ႔ ပတ္သက္ျပီး၊ ဗြီအိုေအ က ဖံုးဆက္သြယ္ေမးျမန္းခဲ့ေပမဲ့၊ အဆက္အသြယ္ မရရွိခဲ့တဲ့ အတြက္ ခုတိုင္ သတင္းမရရွိေသးပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ သဘာ၀ ေဘးအႏၱရာယ္ ျပင္ဆင္ေရး ဆိုင္ရာ တမ်ိဳးသားလံုး အစီအစဥ္ တစ္ရပ္ကို က်န္းမာေရး ၀န္ႀကီးဌာနက ယခင္ကတည္းက ေရးဆြဲထားျပီး ျဖစ္တယ္လို႔ ႏိုင္ငံတကာ အဖြဲ႕အစည္းၾကီးတစ္ခုမွာ အၾကီးတန္း အရာရွိအျဖစ္္ တာ၀န္ ထမ္းေဆာင္ ခဲ့သူ တစ္ဦးက ဆိုပါတယ္။
“National Plan (အမ်ိဳးသား စီမံကိ္န္း) မွာေတာ့ ရွိတယ္။ ဥပမာ သေဘာကေတာ့ သူတို႔ .. ကလုိရင္း ခပ္ဖို႔တို႔ ေရသန္႔ေပးဖို႔တို႔ အဲဒါေတြ ကို ပစၥည္းရွိရင္၊ အစိုးရ က လုပ္ေတာ့လုပ္တာပဲ။ အစိုးရဆိုတာေလ .. အင္န္ဂ်ီအိုေတြ နဲ႔ တြဲျပီးေတာ့ေပါ့ေလ သူတို႔ေတြ ယူအင္န္ တို႔ ဘာတို႔ နဲ႔ လုပ္ေတာ့လုပ္တယ္။ အရင္အတုိင္းပဲ။ Public Health Section မွာပဲ။ သီအိုရီ အရေတာ့ အကုန္ရွိတာပဲ။”
အလားတူပဲ၊ ျမန္မာႏုိင္ငံ မွာ သဘာ၀ ေဘးအႏၱရာယ္ က်ေရာက္ႏုိင္ဖြယ္ ရွိတယ္လို႔ ရန္ကုန္ရွိ ကုလသမဂၢ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး အစီအစဥ္ ကလည္း အကဲျဖတ္ခဲ့ျပီး၊ ၂၀၀၀ ခုနွစ္ ၀န္းက်င္ ကတည္းက စီမံကိန္းတစ္ရပ္ ကို ေရးဆြဲထားခဲ့ပါတယ္။
အဲသလို ဌာနဆိုင္ရာ နဲ႔ ႏိုင္ငံတကာ အဆင့္မွာ ျပင္ဆင္ခ်က္ စီမံကိန္းေတြ ေရးဆြဲထားျပီးရွိေပမဲ့၊ ကုလသမဂၢ က အကူအညီေပးဖို႔ ကမ္းလွမ္းတဲ့အခါ၊ စစ္အစိုးရ က ခ်က္ခ်င္း မတုံ႕ျပန္ႏိုင္ခဲ့တာ ကို ကမၻာ့ သတင္းေအဂ်င္စီ အသီးသီး ကတက္လာတဲ့ သတင္းေတြ ထဲ မွာ ေတြ႕ရွိခဲ့ရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ကုလသမဂၢ နဲ႔ စစ္အစုိးရ တို႔ မေန႔ ကေတာ့ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးႏိုင္ခဲ့တယ္လို႔ သိရွိရပါတယ္။ အစုိးရ အသို္င္းအ၀ိုင္း နဲ႔ နီးစပ္တဲ့ စီးပြါးေရး လုပ္ငန္းရွင္ၾကီးတစ္ဦး ရဲ့ အလုိအရ၊ ေရ၊ မီး နဲ႔ ျပန္လည္ ေနရာခ်ထားေရး ကိစၥေတြ ကို အာရံုထားလုပ္ေဆာင္ဖို႔ သက္ဆိုင္ရာ တိုင္းမွဴးေတြ ကို ညႊန္ၾကား ခ်က္ ထုတ္လိုက္ျပီ လို႔ ဆိုပါတယ္။ ပ်က္စီးသြားတဲ့ အိမ္ယာ ျပင္ဆင္ေရးေတြ ကိုေတာ့ လူေတြ က သူ႔ဘာသာ သူ ျပင္ဆင္ၾကလိမ့္မယ္လို႔ တိုင္းမွဴးေတြ ကို ေျပာဆိုထားေၾကာင္း သိရွိရပါတယ္။
ဒါေပမဲ့ မုန္တိုင္းလြန္ က်န္းမာေရး ျပႆနာေတြ ကို စဥ္းစားတဲ့အခါမွာေတာ့၊ အသက္ နဲ႔ ပစၥည္း ဥစၥာ ဆံုရႈံးၾကရတာ၊ အိုးမဲ့ အိမ္မဲ့ ျဖစ္ရတာ၊ တစ္ဆက္တည္း စိတ္ပိုင္း လူမႈေရးပိုင္း သက္ေရာက္မႈ ရွိတာေတြ ကိုလည္း က်န္းမာေရး ေနာက္ဆက္တြဲ ျပႆနာေတြ အျဖစ္ ထည့္သြင္း စဥ္းစားခဲ့ၾကတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ က်န္းမာေရး ကိစၥေတြ ကေတာ့ အင္မတန္ သိသာ ထင္ရွားလွ ပါတယ္။ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရး ဆိုင္ရာ အလုပ္ေတြ လုပ္ခဲ့တဲ့ ျမန္မာ ႏိုင္ငံ က ႏုိင္ငံတကာ အဖြဲ႕အစည္းႀကီး တစ္ရပ္ရဲ့ အႀကီးတန္း ၀န္ထမ္းေဟာင္းတစ္ေယာက္ က အခုလို ေျပာျပပါတယ္။
“ခ်က္ခ်င္းလုပ္ရမယ့္ဟာ ကေတာ့ ေရသန္႔ရွင္းေရး ပဲ။ ေရကို ေရေကာင္းေရသန္႔ ရဖို႔အတြက္က ဒါ ခ်က္ခ်င္း လုပ္ရမွာ။ ေနာက္ၿပီးေတာ့မွ ေရာဂါ ျဖစ္ၿပီးတဲ့လူေတြကို ကုေပးရမယ့္ဟာ။ ေနာက္ေတာ့ ေရတို စီမံကိန္း အေနနဲ႔က ေရကို သန္႔စင္ေအာင္ လုပ္တဲ့ ေဆးျပားေတြ ေပးဖို႔၊ က်န္းမာေရး ပညာေပး အခ်က္အလက္ေတြကို ျဖန္႔ေ၀ဖို႔။ ဥပမာ အားျဖင့္ဆိုရင္ ေရ ကို ၾကိဳခ်က္ျပီး ေသာက္ဖို႔။ ၀မ္းေလွ်ာ ၀မ္းသြားတဲ့ ေရာဂါ နဲ႔ ေနာက္ျပီးေတာ့ နမိုးနီးယား .. အသက္ရွဴလမ္းေၾကာင္း နဲ႔ ဟာေတြ က အမ်ားဆံုး ျဖစ္တတ္တယ္။ ေနာက္တစ္ခု က မ်က္စိ နဲ႔ အေရျပား … ။ ေျပာရလို႔ရွိရင္ေတာ့ ေရနဲ႔ ပတ္သက္ျပီးေတာ့ မွ ျဖစ္တတ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ခ်က္ခ်င္းလုပ္ရမယ့္ အလုပ္ကေတာ့ လူထု နဲ႕ပတ္သက္တဲ့ အလုပ္ကေတာ့ ေရေကာင္းေရသန္႔ ရရွိဖုိ႕။”
ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ႏိုင္ငံ SIDR ဆိုင္ကလုန္း မုန္တိုင္း အေတြ႕အၾကံဳအရဆိုရင္၊ ၀မ္းပ်က္၀မ္းေယာင္ ေရာဂါ၊ အဆုပ္အေအးမိ ႏ်ဴမိုးနီးယားေရာဂါ၊ မ်က္စိ နဲ႔ အေရျပား ကူးစက္ေရာဂါ၊ တိုက္ဖြိဳက္ ေရာဂါေတြ ဟာ မုန္တိုင္း အျပီး အေတြ႕ရမ်ားခဲ့တဲ့ ေရာဂါေတြ ျဖစ္ၾကပါတယ္။
အဲသလို ေရာဂါေတြ ကို ကာကြယ္ ကုသရာမွာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ႏုိင္ငံ ဟာ ခရိုင္ ၉ ခရိုင္အတြက္ ေဆး၀ါးကုသေရး အဖြဲ႕ေပါင္း ၄၃၈ ဖြဲ႕ က တစ္ေန႔ ၂၄ နာရီ တစ္ပတ္ (၇) ရက္လံုးလံုး အလုပ္ လုပ္ခဲ့ၾကရတယ္ လို႔ ကမၻာ့ က်န္းမာေရးအဖြဲ႕ၾကီး ရဲ့ အစီရင္ခံစာ မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
ဆိုင္ကလုန္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ က်န္းမာေရး ကိစၥေတြ ကို ေျဖရွင္းဖို႔ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ႏိုင္ငံ ရဲ့ က်န္းမာေရး ဦးစီးဌာန မွာ ဌာန တစ္ရပ္ ဖြင့္လွစ္ ေဆာင္ရြက္ပါတယ္။ ျမိဳ႕နယ္ဆရာ၀န္ၾကီးေတြ ရဲ့ ရံုးမွာ လည္း သီးျခား အဖြဲ႕ေတြ ဖြဲ႕ လုပ္ေဆာင္ၾကပါတယ္။ က်န္းမာေရး ပညာေပးဌာန က ကမၻာ့က်န္းမာေရး အဖြဲ႕ ရဲ့ အကူအညီ နဲ႔ ပညာေပးေရးလုပ္ငန္းေတြ လုပ္ေဆာင္ပါတယ္။ လက္နက္ကိုင္တပ္ဖြဲ႕ ေတြ က ဆန္၊ စားစရာ နဲ႔ ေသာက္ေရ ျဖန္႔ျဖဴးေရး ေတြ ကို အခ်ိန္ျပည့္ လုပ္ေဆာင္ၾကပါတယ္။ လုိအပ္တဲ့ေနရာေတြ ကို ေဆး၀ါးေတြ မျပတ္ေအာင္ ပို႔ေပးၾကပါတယ္။ အစိုးရ ရဲ့ ထိပ္ပိုင္းကလည္း မုန္တိုင္းဒဏ္ခံခဲ့ရတဲ့ နယ္ေျမေတြ မွာ အလုပ္ေတြ ကို ေတာက္ေလွ်ာက္ ၾကီးၾကပ္သြားခဲ့ၾကပါတယ္။
ကမၻာ့က်န္းမာေရး အဖြဲ႕ၾကီး က ဆိုင္ကလုန္း မုန္တိုင္းလြန္ က်န္းမာေရး အလုပ္ေတြ ကို လုပ္တဲ့အခါ၊ အဓိက ဦးစားေပး လုပ္ရမယ့္ အလုပ္သံုးလုပ္ ရွိတယ္လို႔ သူ႔ အစီရင္ခံစာ မွာ ဆုိပါတယ္။
ေရ ကို သန္႔စင္ေအာင္ လုပ္ဖို႔ စက္ရံုေတြ မလံုေလာက္၊ လွ်ပ္စစ္မီး မရရွိႏိုင္တဲ့ အေျခအေနမွာ ေရသန္႕ေတြ ရေအာင္ လုပ္ရမယ့္အလုပ္ ဟာ ထိပ္တန္း ဦးစားေပးထားရမယ့္ အလုပ္ျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ကမၻာ့က်န္းမာေရး အဖြဲ႕ၾကီး က ေရသန္႔ေဆးျပားေတြ ေထာက္ပံ့ႏိုင္ပါတယ္။
အစိုးရအဖြဲ႕အစည္းေတြ၊ အစိုးရ မဟုတ္တဲ့ အဖြဲ႕အစည္းေတြ နဲ႔ ႏုိင္ငံတကာ အဖြဲ႕အစည္းေတြ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေရး ကလည္း အထူးအေလးထား လုပ္ေဆာင္ၾကရတဲ့ အလုပ္ျဖစ္ပါတယ္။
“တျခား ဟာေတြကေတာ့ အစိုးရ ဌာန ေတြ နဲ႔ ဒီ အဖြဲ႕အစည္းေတြ အားလံုး က လက္တြဲ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ျပီးေတာ့မွ လူထု က်န္းမာေရး နဲ႔ ပတ္သက္ျပီး၊ ခုန က ျဖစ္ႏို္င္တဲ့ ေရာဂါေတြ ကို ကာကြယ္ဖို႔ အတြက္ ကို၊ ျဖစ္ေနရင္လည္း ကုေပးဖို႔အတြက္ ကို သူတို႔ ကေနျပီးေတာ့ စီမံခ်က္ေတြ ေရးဆြဲရတယ္။”
ဒါေပမဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ က စီးပြါးေရး လုပ္ငန္းရွင္ၾကီးတစ္ေယာက္ ကေတာ့ အစိုးရ ဟာ ႏုိင္ငံတကာ အကူအညီ ကုိ ယူဖို႔ တံု႕ဆုိင္းေနလိမ့္မယ္လို႔ ထင္ျမင္ပါတယ္။ အေၾကာင္းကေတာ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ကို လႊတ္ဖို႔ ေတာင္းဆိုလာမလား လို႔ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီးေတြ က စိုးရိမ္ႏိုင္လို႔ပါပဲ လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ႏုိင္ငံ မွာေတာ့ အဲသလို ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ႏုိင္ဖို႔ ညႈိႏႈိင္းေဆာင္ရြက္ေရးမွဴးေတြ ကို ကမၻာ့က်န္းမာေရး အဖြဲ႕ၾကီး က ထားရွိခဲ့တာ ကို ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ အစိုးရ က လက္ခံခဲ့ပါတယ္။
ဒါ့အျပင္ သဘာ၀ ေဘးအႏၱရယ္ ကို စီမံခန္႔ခြဲတဲ့အခါ၊ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ႏုိင္ငံ ဟာ မုန္တိုင္း အေပၚ တံု႕ျပန္ေဆာင္ရြက္တာ ကို ပဲ အာရံုစိုက္ခဲ့ျပီး၊ ျပႆနာ ကို အက်ယ္အျပန္႕ ခ်ဥ္းကပ္ေဆာင္ရြက္ဖို႔ အားနည္းခဲ့တယ္လို႔ ကမၻာ့က်န္းမာေရး အဖြဲ႕ၾကီး က ဆုိပါတယ္။ ႏိုင္ငံ တစ္ႏိုင္ငံ မွာ အျခား သဘာ၀ ေဘးအႏၱရယာ္ေတြ က်ေရာက္ရင္၊ ျပင္ျပင္ဆင္ဆင္ရွိ၊ ရင္ဆုိင္ႏိုင္ဖို႔ ရည္ရြယ္ၿပီး၊ က်ယ္ျပန္႔ ႏံွံ႔စပ္တဲ့ စီမံကိန္း တစ္ရပ္နဲ႔ ျပင္္ဆင္ဖို႔ လိုအပ္တယ္လို႔ ဆုိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ျပင္ဆင္ေရး၊ ဖြဲ႕စည္းေရး၊ ေလ့က်င္ေရးေတြ ကို တမ်ိဳးသားလံုး ဆုိင္ရာ စီမံကိန္း တစ္ရပ္ ခ်မွတ္လုပ္ေဆာင္ဖုိ႔ လုိအပ္တယ္လို႔ ကမၻာ့က်န္းမာေရး အဖြဲ႕ႀကီးက ဆိုေၾကာင္းပါခင္ဗ်ာ။
